جنبش تنباکو، نهضت مشروطه، نهضت سردار جنگل در گیلان، قیام شیخ‌محمد خیابانی در تبریز، قیام تنگستانی‌ها، نهضت ملی‌شدن صنعت نفت، نهضت پانزده خرداد ۴۲ و... از نمونه های رویارویی مردم ایران با فتنه هستند...
انقلاب اسلامی ایران یکی از تحولات بزرگ تاریخ بشروانقلابی بی‌بدیل در دوران معاصراست که به تعبیرمعمار بزرگ آن،«هم در پیدایش و هم در کیفیت مبارزه و هم در انگیزه انقلاب و قیام» از همه انقلاب‌ها جدا است. یکی از وجوهی که این انقلاب و نظام سیاسی برآمده از آن را از سایر انقلاب‌ها و رژیم‌های سیاسی متعارف در جهان متمایز می‌کند، مشخصه‌های منحصر به فرد ملت ایران و نقش و جایگاه آنها در قبال انقلاب و نظام مردم‌سالار دینی است.
عزت‌طلبی و روحیه سلحشوری، تکریم و دفاع از حق و عدالت و تنفر از ظلم و ایستادگی در برابر ستم و ستمکاران از ویژگی‌های مردم ایران است. مروری بر تاریخ ایران و ماهیت قیام‌ها و نهضت‌های مردمی، نشان می‌دهد که روحیه همبستگی، ظلم‌ستیزی و عدالت‌خواهی، وجه بارز فرهنگ مردم ایران بوده است. اسلام‌خواهی و تلاش برای پیاده‌سازی آموزه‌های اسلام ناب در تمامی زوایای حکومت و جامعه، روح کلی حاکم بر اغلب این قیام‌ها و انگیزه اصلی ملت ایران را تشکیل می‌دهد.
قیام حسن‌بن‌زید در طبرستان، در سال 250 هجری که به دولت انقلابی علوی در طبرستان و دیلم منجر شد، قیام علی‌بن‌بابویه علیه حکام سامانی که شالوده یک دولت مردمی را در شیراز بنا نهاد، نهضت سربداران به رهبری شیخ‌خلیفه در سال 737 در خراسان که پس از وی از سوی شاگردش شیخ‌حسن جوری در نیشابور تا هرات گسترش یافت، قیام سادات مرعشی در مازندران با تکیه بر جنبه‌های انقلابی مکتب اهل بیت در سال 760، قیام فرزندان شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی که به تشکیل دولت صفویه منجر شد، جنبش تنباکو، نهضت مشروطه، نهضت سردار جنگل در گیلان، قیام شیخ‌محمد خیابانی در تبریز، قیام تنگستانی‌ها، نهضت ملی‌شدن صنعت نفت، نهضت پانزده خرداد 42 و بالاخره انقلاب شکوهمند اسلامی ایران در سال 1357، نمونه‌هایی از هنرنمایی و نقش‌آفرینی ملت بزرگ ایران در تحولات سیاسی- اجتماعی است.
اما مشخصه ممتاز ملت ایران، معرفت بالای دینی و بصیرت عمیق انقلابی- سیاسی آنها و کمال‌یابی این معرفت و بصیرت در دوران معاصر است، البته راز مهم این معرفت و عنصر اصلی این بصیرت در پیوند عمیق ملت ایران با سیره نبوی، مکتب علوی و فرهنگ عاشورایی نهفته است. همین ویژگی منحصربه‌فرد سبب شد که ملت ایران، آسیب‌ها و تهدیدات را درست تشخیص دهد و بهنگام در صحنه حاضر شود و با صلابت از گردنه‌های سخت عبور کند.
ایستادگی در برابر تحرکات تجزیه‌طلبانه در سال‌های اول پس از پیروزی، مقاومت دلیرانه در هشت سال دفاع مقدس، تشخیص درست غائله‌ها و فتنه‌هایی که برای براندازی و یا تغییر ماهیت انقلاب و نظام در طول سه دهه پس از پیروزی انقلاب رخ دادند نظیر، غائله لیبرال‌ها و بنی‌صدر و همچنین غائله خلق مسلمان در دهه 60، غائله شیخ ساده‌لوح در سال 67، غائله 18 تیر سال 78 و عبور عزتمندانه از همه آنها، نمونه‌های درخشانی از کارنامه افتخارات ملت ایران است.
مهم‌ترین آزمونی که ملت ایران پشت سر گذاشت، فتنه سال 88 است. این فتنه از حیث ماهیت، پیچیدگی، گستره و عمق، کمیت و کیفیت صف‌آرایی عناصر و بازیگران داخلی و خارجی، روند و شرایط حاکم بر محیط ملی و فراملی و همچنین آثار و پیامدها، منحصر به فرد بود.
یکی از نکات مهم در تحلیل فتنه 88 و رفتارشناسی ملت ایران در رویارویی با آن، این است که با همه تجربه‌ای که ملت ایران پشت سر گذاشته بودند، اما در فتنه 88 حماسه حضور مردم برای پایان دادن به فتنه نزدیک به هشت ماه طول کشید و با حماسه ماندگار «نهم دی و 22 بهمن» این فتنه نیز خنثی شد. این موضوع از یک‌سو نشان از پیچیدگی و عمق این فتنه نسبت به حوادث و موارد مشابه پیش دارد، از سوی دیگر، این واقعیت را نشان می‌دهد که هر فتنه‌ای با هر عمق و پیچیدگی در برابر معرفت دینی، بصیرت نافذ سیاسی مردم و عزم ملی آنها شکستنی است.
همین ویژگی است که معمار بزرگ انقلاب اسلامی در توصیف ملت ایران می‌فرماید: «من با جرئت مدعی هستم که ملت ایران و توده میلیونی آن در عصر حاضر بهتر از ملت حجاز در عهد رسول‌الله- صلی‌الله علیه‌وآله- و کوفه و عراق در عهد امیرالمؤمنین و حسین‌بن‌علی- صلوات‌الله و سلامه علیهما- می‌باشند.»
